Notarissen vragen aandacht voor (rechts)positie samenwoners
Veel samenwoners zijn zich er niet van bewust hoe zij er voor staan als zij uit elkaar gaan of als een van hen overlijdt. Vooral vrouwen zijn hierdoor vaker de dupe bij het eindigen van de relatie. Doordat zij hun zaken niet (goed) hebben geregeld, betalen ongehuwde stelletjes nog steeds onnodig duizenden tot tienduizenden euro’s erfbelasting. Dit zijn een aantal van de resultaten van het onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Om (aanstaande) samenwoners bewust te maken van hun positie, organiseert de Vereniging van Estate Planners in het Notariaat (EPN)van 24 tot en met 28 juni de Week van het Samenwonen.
In 2010 waren er in Nederland ruim 836.000 ongehuwde stellen. Omgerekend zijn één op de vijf paren ongehuwd samenlevend. Volgens het CBS zal die verhouding in de komende jaren drastisch wijzigen; in 2050 zal één op de drie paren ongehuwd samenwonend zijn. “De eerste conclusies van het Groningse onderzoek zijn verontrustend”, aldus EPN-voorzitter en notaris Aniel Autar. Autar: “Wij wisten dat veel samenwoners niets regelen en dat het hoog tijd was voor een grootscheepse en pro-actieve voorlichtingscampagne. Maar sommige conclusies zijn ronduit schokkend.”
Ook de Groningse onderzoeker prof. mr. Leon Verstappen is verrast door een aantal uitkomsten van het onderzoek dat hij met zijn collega prof. mr. Wendy Schrama en studente Petra Kuijk verrichtte. Verstappen: “Wat opvalt, is dat sommige notarissen in het land kwesties als een alimentatieovereenkomst en het delen van bij elkaar gespaard vermogen vaker in samenlevingsovereenkomsten opnemen, dan andere notarissen. Wat de reden hiervan is, is niet bekend en moet nader onderzocht worden.
Uit een eerder onderzoek van de RUG bleek dat door het ontbreken van alimentatie en de compenserende werking van het huwelijksvermogensrecht ongehuwd samenlevende vrouwen met thuiswonende kinderen bij het einde van de samenwoning schrikbarend veel vaker onder de armoedegrens terecht komen (20.000) dan gehuwde vrouwen met thuiswonende kinderen (1.500). Wat ook opvalt, is de onnodig hoge erfbelasting die betaald wordt als er niets is geregeld. Zo kreeg ik een voorbeeld onder ogen waarin een samenwoner die Euro 200.000 erfde Euro 67.352 aan erfbelasting verschuldigd was, terwijl dit met een samenlevingsovereenkomst was te voorkomen.”
Het is goed om een samenlevingsovereenkomst te maken en up-to-date te houden, maar de ene samenlevingsovereenkomst is de andere niet. Autar: “Mensen hebben vaak de indruk dat het gaat om een eenheidsworst. Dit is een onjuiste gedachte; het maakt bijvoorbeeld uit of je met kinderloze samenwoners te maken hebt, of dat het gaat om mensen met kinderen. Bij die laatste groep is ook van belang of het cliënten betreft met kinderen uit vorige relaties. En als een van de partners korter gaat werken om het gezin draaiende te houden, zal een goede samenlevings-overeenkomst daar ook rekening mee houden. Het betreft dus steeds maatwerk.”
De EPN heeft onlangs een nieuw zeer uitgebreid model samenlevingsovereenkomst ontwikkeld, die haar leden in staat stelt nog meer maatwerk te leveren. Onderwerpen als: kosten van de huishouding, zorg en opvoeding voor kinderen, alimentatie, het delen van bij elkaar gespaard vermogen, pensioen en het eigen bedrijf komen beter aan bod. In samenwerking met de Consumentenbond is op 20 juni het boekje Samenwonen verschenen. “Wij doen er echt alles aan om dit thema onder de aandacht te brengen. De Week van het Samenwonen organiseren wij samen met de ABN AMRO. Samen besteden we aandacht aan het belang van het maken en vastleggen van financiële afspraken”.